Literatuur

- Orsel, Edwin, "Schothouders, een beveiligingssysteem in Leiden". In: Nieuwsbrief Stichting Bouwhistorie Nederland [ISSN 1872.602.X], 11-2019 [nr 67], blz. 38-46 ("Geleide-ankers in Leiden. Bij circa twintig panden in Leiden zijn in de zijkant van kozijnstijlen van schuifvensters restanten van D-vormige of rechthoekige ankertjes aangetroffen. Bij deurkozijnen zijn ze niet aangetroffen. Voor allemaal geldt dat ze slechts op de begane grond voorkomen en niet bij vensters op de verdieping. Veel voorbeelden hebben bovendien een dubbele uitvoering of een combinatie. Opmerkelijk is dat ze vaak op één kozijnstijl voorkomen, hoewel daar ook weer uitzonderingen op zijn. Uit de voorbeelden blijkt dat de ankertjes dateren uit een periode rond 1900." Voor de plaatsing en verwijdering van het schot was de handigste uitvoering: twee geleide-ankertjes in de ene en één in de andere kozijnstijl. Als term stelt Orsel voor: 'Schothouder' (op suggestie van Hans van Klingen). Uit het onderzoek van de auteur blijkt dat ze bedoeld zijn om een houten schot voor het venster te kunnen plaatsen. Dat schot kan aan de bovenkant geprofileerd uitgevoerd zijn. Uit historische foto's kan afgeleid worden dat de schotten dagelijks aangebracht werden, beveiligd met een grendel of schuif tegen het ongewenst verwijderen. Kennelijk waren de geleide-ankertjes bedoeld om het inbrekers moeilijker te maken en tevens beschermden ze de ruiten. Het artikel somt vele voorbeelden in Leiden op. In Haarlem trof Maarten Enderman ze op één plaats aan.)